De energietransitie, schoner water, gezonde bodems en minder broeikasgassen: Nederland staat voor ingrijpende opgaves. Om dit te bereiken, is diepgaand inzicht nodig in wat er precies gebeurt in onze bodem en ons water. In het vandaag geopende Delta-lab van Deltares in Delft kijken experts op microschaal hoe vervuilende stoffen zich gedragen, hoe broeikasgassen vrijkomen uit natte bodems en wat duurzame energieopwekking doet met grondwater en bodem.  

Natuurlijke hulpbronnen zijn kostbaar en we moeten er dan ook uiterst zorgvuldig mee omgaan. Het besef hoe urgent dit is, neemt toe en de behoefte aan oplossingen ook. “Als we de energietransitie en het herstel van bodem en water willen versnellen, dan moeten we precies weten wat er op microschaal gebeurt. Bijvoorbeeld hoe bacteriën reageren op vervuilende stoffen, hoe roest ontstaat op metalen constructies in zout water en hoe gassen zoals methaan vrijkomen uit natte bodems”, zegt Fredericke Hannes, hoofd van het Delta-lab. “De onderzoeken vinden hier in het laboratorium op detailniveau plaats, en worden vervolgens met veldproeven vertaald naar de praktijk.” 

Het lab richt zich op vijf hoofdthema’s: 

  • Antropogene (door de mens gemaakte) stoffen zoals PFAS, medicijnresten en microplastics 
  • Nutriënten, waaronder stikstof en fosfaat, en waterkwaliteit 
  • Broeikasgasuitstoot uit natte bodems en water 
  • Slibdynamica en hergebruik van bagger 
  • Energietransitie en infrastructuur, zoals de impact van aardwarmte en waterstofopslag 

Zuurstofloos werken
Of het nu gaat om bodemdaling, algengroei, vorming van moerasgas in sloten en verspreiding van PFAS: het zijn allemaal combinaties van chemische, fysische en biologische processen die de experts in het Delta-lab kunnen onderzoeken. Een groot deel van de processen in ons milieu vindt plaats in de bodem. Veel micro-organismen die daar leven gaan dood als ze blootgesteld worden aan zuurstof. In het lab kunnen we zuurstofloos werken, waardoor we juist deze ondergrondse micro-organismen kunnen bestuderen. Het lab maakt gebruik van allerlei opstellingen om de buitenwereld na te bootsen, van aquaria met zoet en zout water tot bodems met planten of slib, waaruit broeikasgassen kunnen komen. 

Kennis over broeikasgassen
Het Delta-lab is behalve voor Deltares ook beschikbaar voor onderzoeksvragen van andere kennisinstellingen, laboratoria en overheden. Annemieke Nijhof, algemeen directeur van Deltares, is trots op het nieuwe lab. “Met de spiksplinternieuwe broeikasgasfaciliteit in het Delta-lab beschikken wij samen met andere organisaties voor toegepast onderzoek en Rijkskennisinstellingen over een state of the art-faciliteit. Dit was mogelijk dankzij een bijdrage van het ministerie van Economische Zaken. In deze faciliteit voor heel Nederland ontwikkelen we samen met partners meer kennis over broeikasgassen die vrijkomen als we ingrepen doen in onze water- en bodemsystemen. Denk aan kennis over het verlagen van grondwaterstanden, het toepassen van natte teelten, het hergebruik van bagger of het aanleggen van infrastructuur in veengebieden.” 

De opening van het lab is verricht door Johan Remkes (voorzitter van de Raad van Toezicht van Deltares), Jan Hendrik Dronkers (secretaris-generaal ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) en Jaap Slootmakers (directeur-generaal Water en Bodem van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat). 

Drie warmtepompen
Het laboratorium is gebouwd met duurzame materialen, maakt gebruik van aardwarmte en staat op de campus van Deltares in Delft. De 1600 vierkante meter bruto vloeroppervlakte wordt verwarmd met een WKO-installatie en drie warmtepompen. De luchtverversing is 24.000 m3 lucht/uur. Dit is nodig omdat er in het laboratorium ook met milieuvreemde en vluchtige stoffen wordt gewerkt. Het gebouw is flexibel ingericht, zodat het eenvoudig is aan te passen aan nieuwe onderzoeksbehoeften. In de duurzame gevel van bamboe zitten nestelplekken voor vogels en vleermuizen.  

Deltares faciliteiten
Naast het Delta-lab beschikt Deltares op haar campus over enkele gespecialiseerde onderzoeksfaciliteiten, zoals de Deltagoot, een 300 meter lange golfgoot, waarmee we de effecten van extreme golfslag op waterkerende constructies kunnen analyseren. Of de GeoCentrifuge, die het mogelijk maakt om onder verhoogde zwaartekracht en versnelling van de tijd schaalmodellen van dijken, tunnels, wegen en funderingen te onderzoeken. Deze faciliteiten ondersteunen het praktijkgerichte onderzoek van Deltares naar veilige en toekomstbestendige oplossingen voor water- en bodemvraagstukken.